NÔNG SẢN VIỆT XUẤT KHẨU ĐANG GẶP KHÓ KHĂN DO CHẤT LƯỢNG
Xuất khẩu nông sản là một vấn đề khó đối với ngành nông nghiệp Việt Nam. Nếu các sản phẩm không đảm bảo an toàn về chất lượng, không đảm bảo môi trường xanh hay không có khoảng không gian xanh... thì nhiều nước sẽ không mua hàng Việt Nam nữa. Vấn đề này luôn là bài toán khó giải. Cùng Việt Thiên tìm hiểu kỹ về vấn đề này nhé!
Vấn đề xuất khẩu của nông sản Việt
Hiện nay, các nhà xuất khẩu nông sản ở các nước đang phát triển vẫn phải đối mặt với những thách thức để đáp ứng và tuân thủ yêu cầu của thị trường quốc tế.
Cụ thể, các thủ tục kéo dài và bị từ chối tại cửa khẩu do không tuân thủ yêu cầu của nước nhập dẫn đến tổn thất tài chính lớn cho nhà sản xuất.
Tổng số trường hợp thực phẩm và thức ăn chăn nuôi Việt Nam bị từ chối tại 5 thị trường (Úc, Trung Quốc, EU - 28, Nhật Bản, Mỹ) đã giảm trong giai đoạn 2010 - 2020, cụ thể từ 632 xuống còn 537 trường hợp.
Thống kê cho thấy thị trường Trung Quốc và Mỹ có tỉ lệ từ chối lớn nhất với 35% và 31%. Thị trường EU chiếm gần 1/5 (18%) trong tổng số trường hợp bị từ chối của hàng hóa xuất khẩu mã HS 07 (hàng rau củ) của Việt Nam.
Theo UNIDO, tổng số trường hợp bị từ chối của rau và một số loại củ, thân củ và rễ ăn được xuất khẩu của Việt Nam sang 5 thị trường đã tăng đáng kể từ 11 trường hợp năm 2012 lên 75 trường hợp vào năm 2020.
Tuy nhiên, điều này rất có thể là do khối lượng sản phẩm HS 07 được xuất khẩu từ Việt Nam sang 5 thị trường nhập khẩu tăng mạnh.
Nhiều chuyên gia nhận định rằng, nguyên nhân chính của các trường hợp sản phẩm bị từ chối của Việt Nam năm 2020 là nhiễm khuẩn (22%), điều kiện kiểm soát vệ sinh (18%), dư lượng thuốc thú y (13%), ghi nhãn (14%), dư lượng thuốc bảo vệ thực vật (10%) và phụ gia (7%).
Việt Nam cần tăng cường năng lực về kỹ thuật đánh giá cũng như kiểm soát an toàn, vệ sinh để tuân thủ quy định quốc tế. Ngoài ra, cần hỗ trợ quảng cáo, đào tạo để nông dân, doanh nghiệp thực hiện tốt các tiêu chuẩn quốc tế như Global GAP, ISO 22000, HACCP…
Trung Quốc và các nước đã nhiều lần cảnh báo vi phạm chất lượng trái cây xuất khẩu nhưng chúng ta vẫn chưa mạnh tay trong việc thu hồi, xử lý đơn vị vi phạm.
Việt Nam cần có giải pháp mạnh hơn như đình chỉ, thậm chí không cho doanh nghiệp vi phạm xuất khẩu. Như ở Thái Lan, nhiều trường hợp có thể bị truy tố, bỏ tù, chính vì vậy tỉ lệ vi phạm nước này thường thấp hơn Việt Nam.
Nhiều chuyên gia cho rằng ngành nông nghiệp cần tập trung hơn nữa vào việc thực hiện truy xuất nguồn gốc bằng cải thiện tính minh bạch chuỗi thực phẩm.
Sản lượng xuất khẩu nông sản tại Việt Nam
Theo ngành nông nghiệp, tốc độ tăng trưởng xuất khẩu trái cây của Việt Nam trong 5 năm trở lại đây đạt khoảng 10 - 15% mỗi năm. Khối lượng xuất khẩu rau quả tươi hằng năm ước đạt từ 3,3 triệu tới gần 4 triệu tấn (chiếm khoảng 30% tổng sản lượng).
Thanh long, xoài, mít và chuối là bốn loại trái cây có khối lượng xuất khẩu lớn nhất, chiếm khoảng 85% khối lượng xuất khẩu quả tươi. Về kim ngạch thì sầu riêng đang có kim ngạch xuất khẩu lớn nhất nhóm trái cây tươi (khoảng 1,1 tỉ USD trong 7 tháng đầu năm, dự kiến đạt 1,7 tỷ USD năm 2023).
Trong nửa đầu năm 2023, dù các thị trường gặp nhiều khó khăn nhưng Việt Nam vẫn có bảy sản phẩm, nhóm sản phẩm đạt giá trị xuất khẩu hơn 1 tỉ USD. Gạo và rau quả là hai mặt hàng tăng trưởng mạnh nhất với giá trị tăng lần lượt 34% và 64%.
Theo Bộ NN&PTNT, các cơ quan chức năng đang tập trung đàm phán ký kết nghị định thư xuất khẩu chính ngạch sang Trung Quốc với một số loại trái cây có múi và dừa, đàm phán để xuất khẩu dừa tươi sang Mỹ, hoàn tất các công đoạn cuối để xuất xoài và thanh long tươi sang Nhật Bản từ 1-8-2023...
Do đó, tiềm năng xuất khẩu nông lâm sản của Việt Nam vẫn còn rất lớn.
Sẽ thêm nhiều loại trái cây được xuất khẩu
Ông Hoàng Trung, thứ trưởng Bộ NN&PTNT, khẳng định Trung Quốc là thị trường xuất khẩu nông lâm thủy sản quan trọng nhất của Việt Nam trong sáu tháng đầu năm 2023.
Hầu hết các loại nông sản chính đều xuất khẩu rất tốt sang Trung Quốc như gạo và trái cây, trong đó có loại chiếm tỉ trọng lớn, mang lại kỷ lục về kim ngạch trong thời gian qua đó là sầu riêng.
Cụ thể, Việt Nam đã xuất khẩu sang Trung Quốc 180.000 tấn sầu riêng, đạt kim ngạch 850 triệu USD. Dự báo đến hết năm 2023, xuất khẩu sầu riêng sang Trung Quốc có thể vượt con số 1 tỉ USD.
Ngoài ra, xuất khẩu vải thiều, thanh long và nhiều loại trái cây khác sang Trung Quốc cũng rất thuận lợi. Nhờ đó trong nửa đầu năm nay, xuất khẩu rau quả nói chung đạt 2,75 tỉ USD, tăng 64% so với cùng kỳ năm 2022, cao kỷ lục của ngành hàng này.
Theo ông Trung, chuyến thăm Trung Quốc của Thủ tướng Phạm Minh Chính đã mở ra nhiều cơ hội cho xuất khẩu nông lâm thủy sản sang Trung Quốc bởi trong các cuộc hội đàm, lãnh đạo cấp cao của hai nước đều thống nhất cao trong việc tạo điều kiện thuận lợi nhất để xuất khẩu nông lâm thủy sản sang Trung Quốc.
Và đây là cơ hội rất tốt để các bộ ngành căn cứ vào thống nhất của hai lãnh đạo cấp cao để đạt được đàm phán, để những loại trái cây đang chuẩn bị được ký kết sẽ được ký kết sớm.
Những loại rau quả đã ký rồi sẽ tăng lượng xuất khẩu, đồng thời tăng cường, mở rộng thêm mã số vùng trồng, cơ sở đóng gói đáp ứng cả về chất lượng và giá trị để xuất khẩu bền vững. Đồng thời, Bộ NN&PTNT cũng chỉ đạo các cơ quan chuyên môn, các địa phương, các doanh nghiệp duy trì đáp ứng các điều kiện về cơ sở đóng gói và mã số vùng trồng, đảm bảo không vi phạm các yêu cầu của nhà nhập khẩu.
Hiện Bộ NN&PTNT đang chỉ đạo các đơn vị của bộ tăng cường đàm phán với cơ quan chuyên môn của Tổng cục Hải quan Trung Quốc để nhanh chóng ký kết các nghị định thư. Trong đó có bảy loại trái cây cần chuẩn hóa lại để ký nghị định thư xuất khẩu chính ngạch như dưa hấu, mít...
Ngoài ra, tập trung đàm phán ký kết nghị định thư xuất khẩu chính ngạch sang Trung Quốc với một số loại trái cây có múi và dừa.
Bộ NN&PTNT cũng phối hợp với Bộ Công Thương tiếp tục đàm phán để xuất khẩu dừa tươi sang Mỹ, thống nhất với Nhật Bản về tem mới đối với xoài và thanh long tươi của Việt Nam xuất khẩu sang Nhật Bản từ 1-8-2023.
Từ nay đến cuối năm sẽ tiếp đón và làm việc với đoàn thanh tra của EU đánh giá hệ thống kiểm soát an toàn thực phẩm thủy sản và các doanh nghiệp chế biến thủy sản của Việt Nam.
Mong rằng trong tương lai, nông sản Việt sẽ giải quyết được những khó khăn này, đưa nông sản Việt vươn xa hơn nữa.
